බැමිණිතියාසාය නැමැති නියඟය ක්‍රිස්තු පූර්ව 103 සිට 98 දක්වා වසර 5ක් පමණ පැවතුණු බව ඉතිහාසඥයින්ගේ මතයයි.
බැමිණිතියාසාය නියඟය ශ්‍රී ලංකාවේ බෞද්ධ සාහිත්‍යයට සහ බුදුදහමට විශාල හානියක් සිදු කළ බවට ඉතිහාසඥයින්ගේ සහ පුරාවිද්‍යාඥයින්ගේ මතයයි. එම හානිය ප්‍රධාන වශයෙන් පහත ආකාරයට සිදුවිය:
පොත්පත් විනාශ වීම:
- දැඩි නියඟය හේතුවෙන් බොහෝ විහාරාරාම අත්හැර දැමීමට භික්ෂූන්ට සිදු විය.
- එහිදී, පුස්කොළ පොත්පත් ආදී වටිනා බෞද්ධ සාහිත්‍ය ග්‍රන්ථ රැක ගැනීමට නොහැකි වීමෙන් විනාශයට පත් විය.
- මේ හේතුවෙන්, බෞද්ධ ඉගැන්වීම් සහ ඓතිහාසික තොරතුරු රැගත් වටිනා ග්‍රන්ථ රාශියක් අහිමි වන්නට ඇත.
- භික්ෂූන්ගේ දුෂ්කරතා:
- සාගතය නිසා භික්ෂූන්ට ආහාර සහ ජලය ලබා ගැනීමේ දුෂ්කරතා ඇති විය.
- බොහෝ භික්ෂූන් වහන්සේලා විහාරාරාම අතහැර වෙනත් ප්‍රදේශවලට සංක්‍රමණය වීමට සිදු විය.
- මෙම තත්වය නිසා බෞද්ධ ඉගැන්වීම් සහ සම්ප්‍රදායන් පවත්වාගෙන යාමේ අභියෝගයක් ඇති විය.
විහාරාරාමවලට හානි:
- නියඟය සහ සාගතය නිසා විහාරාරාමවල නඩත්තුවට සහ නඩත්තු කටයුතු සිදු කිරීමට නොහැකි විය.
- එම නිසා බොහොමයක් විහාරාරාම කාලයාගේ ඇවෑමෙන් විනාශ වන්නට ඇත.
- සංඝයාගේ දුර්වල වීම:
- මෙම සාගතය නිසා සංඝයා අතර විශාල දුර්වලවීමක් සිදු වන්නට ඇත.
- එමනිසා, බුදුදහම ඉදිරියට ගෙනයාමට තිබූ ශක්තිය අඩුවී ඇත.
බැමිණිතියාසාය සම්බන්ධයෙන් විවිධ මූලාශ්‍රවල විවිධ තොරතුරු දක්නට ලැබේ. ඒ පිළිබඳව කරුණු කිහිපයක් පහත දැක්වේ:
මහාවංශය සහ අනෙකුත් වංශකතා:
- මහාවංශයේ මෙම සාගතය පිළිබඳව සෘජුවම සඳහන් නොවුණද, එවැනි ආපදා තත්වයන් පිළිබඳව සාමාන්‍ය විස්තරයක් ඇත.
- රාජාවලිය වැනි වෙනත් වංශකතාවල මිළිඳු රජුගේ කාලයේ ඇති වූ අධර්මීකරණය නිසා මෙම සාගතය ඇති වූ බව සඳහන් වේ.
පුස්කොළ ග්‍රන්ථ:
- බැමිණිතියාසාය නමින් හඳුන්වන පුස්කොළ ග්‍රන්ථවල මෙම සාගතය පිළිබඳව සවිස්තරාත්මක තොරතුරු අන්තර්ගත වේ.
- වැසි නොවැටීමට හේතු සහ සාගතයේ බලපෑම් පිළිබඳව මෙම ග්‍රන්ථවල විස්තරාත්මකව දක්වා ඇත.
- ඓතිහාසික පර්යේෂණවලට අනුව, මෙම සාගතය ස්වභාවික හේතුන් සහ මානව ක්‍රියාකාරකම් යන දෙකෙහිම ප්‍රතිඵලයක් විය හැකිය.
- වගා බිම් සහ ජල කළමනාකරණ පද්ධති විනාශ වීම, දේශගුණික විපර්යාස සහ දේශපාලන අස්ථාවරත්වය මෙම සාගතයට හේතු වූ සාධක ලෙස හඳුනාගෙන ඇත.
- එමෙන්ම බ්‍රාහ්මණටීය නැතහොත් බ්‍රාහ්මණතීය කියන නමින්ද මෙම සාගතය හදුන්වා ඇත. ටීය හෙවත් තීය හෙවත් තිස්ස නම් වූ බ්‍රාහ්මණයකුගේ මෙහෙයීමෙන් හට ගත් කැරලිකාරී තත්වයක් ද පවත්නා පසු බිමෙහි ස්වාභාවික විපත් ද හේතුවෙන් මේ සාගතය හටගත් බව බෞද්ධ ශිෂ්ටාචාරය: මූලධර්ම සහ වංශකථාව (වන්දිම විජේබණ්ඩාර සහ එච්. එම්. මොරටුවගම) නමැති කෘතියේ සදහන් වේ.
සාරාංශය
කාලය: ක්‍රිස්තු පූර්ව 103 සිට 98 දක්වා වසර 5ක් පමණ.
හේතුව: මේ නියඟයට හේතුව ලෙස විවිධ මත පවතී.
- වගා බිම් හා ඇළ වේලි විනාශ කිරීමෙන් හටගත් සාගතයක් ලෙස ඇතැම් මූලාශ්‍ර වල සඳහන් වේ.
- මිළිඳු රජුගේ අධර්මයෙන් මෙය සිදුවූවක් බව රාජාවලිය දක්වයි.
- එමෙන්ම දේශගුණික විපර්යාසයක් ලෙසද සලකනු ලැබේ.
බලපෑම:
- දැඩි නියඟය නිසා කෘෂිකර්මාන්තය විනාශ විය.
- සාගතයක් ඇති වී මිනිස් ජීවිත විශාල ප්‍රමාණයක් අහිමි විය.
- බුදුදහම හා බෞද්ධ සාහිත්‍යයට හානි සිදුවිය.
- සංඝයා වහන්සේලාටද විවිධ දුෂ්කරතාවයන්ට මුහුණ දීමට සිදුවිය.
- බොහෝ විහාරාරාම අත්හැර යාමට සිදු විය.
- බෞද්ධ සාහිත්‍ය මෙන්ම දහම පිළිබඳව ලියවලා තිබෙන බොහෝ පොත්පත් මෙම සාගතය නිසාවෙන් ලෝකයට අහිමි වන්නට ඇත.
බැමිණිතියාසායට පෙර හා පසු තත්ත්වය:
පෙර තත්ත්වය:
- අනුරාධපුර රාජධානිය සමෘද්ධිමත් කාලයක් ගත කරමින් සිටියේය.
- කෘෂිකර්මාන්තය දියුණු මට්ටමක පැවතුණි.
- බුදුදහම ප්‍රචලිතව තිබූ අතර බොහෝ විහාරාරාම ඉදිකර තිබුණි.
පසු තත්ත්වය:
- රාජධානිය දුර්වල විය.
- ජනතාව දුෂ්කර ජීවිතයක් ගත කළහ.
- බොහෝ විහාරාරාම අත්හැර දමා තිබූ අතර, බෞද්ධ සාහිත්‍යයට හානි සිදුවිය.
- රටේ දේශපාලන සමාජයීය හා ආර්ථික තත්වය පිරිහීමට ලක්විය.
මෙම බැමිණිතියාසාය ශ්‍රී ලංකා ඉතිහාසයේ ඉතාමත් ඛේදනීය සිදුවීමක් ලෙස සැලකේ.